การรักษาความสะอาดร่างกาย และปฐมพยาบาลเบื้องต้น
๑) การรักษาความสะอาดฟัน ฟัน เป็นอวัยวะที่ทำหน้าที่บดเคี้ยวอาหาร บางครั้งอาจมีเศษอาหารติดตามซอกฟัน การแปรงฟันจึงเป็นวิธีที่ดีที่สุด ที่จะช่วยขจัดเศษอาหารที่ตกค้างอยู่ในปาก ทำให้ฟันสะอาดแข็งแรง
ข้อควรปฏิบัติ
๑. แปรงฟันวันละ ๒ ครั้ง
๒. บ้วนปากหลังรัประทานอาหาร
๓. ไปพบทันตแพทย์ทุก ๖ เดือน
๒) การรักษาความสะอาดมือ
มือ เป็นอวัยวะที่ใช้งานอยู่ตลอดเวลา โอกาสที่มือจะสกปรกจึงมีมากกว่าอวัยวะอื่น เราจึงควรรักษาความสะอาดมือ เพื่อป้องกันไม่ให้เชื้อโรคเข้าไปในปากและร่างกายของเรา
ข้อควรปฏิบัติ๑. ตัดเล็บมือให้สั้นอยู่เสมอ
๒. ล้างมือทุกครั้งก่อนรับประทานอาหาร และหลังจากเข้าห้องน้ำ
๓. ไม่อม ดูด หรือเลียมือ และไม่ใช้มือที่สกปรกหยิบอาหารเข้าปาก
๓) การรักษาความสะอาดเท้า
เท้า เป็นอวัยวะที่ช่วยให้เรายืน เดิน วิ่ง และทำกิจกรรมต่างๆ การดูแลรักษาเท้าให้สะอาดและมีสุขภาพดี จึงเป็นสิ่งสำคัญ เพราะจะทำให้เราปลอดภัยจากเชื้อโรคต่างๆ
ข้อควรปฏิบัติ ขณะอาบน้ำ เราต้องไม่ลืมใช้สบู่ฟอกเท้าและตามง่ามเท้าด้วยทุกครั้ง ไม่เดินลุยน้ำ หรือเข้าไปบริเวณที่มีของแหลมคม เพราะอาจเกิดอันตรายได้
๔) การรักษาความสะอาดเล็บ เล็บ เป็นส่วนหนึ่งของนิ้วมือ และนิ้วเท้าช่วยป้องกันปลายนิ้วให้ปลอดภัย
ข้อควรปฏิบัติ
เราควรดูแลรักษาเล็บให้สะอาด ไม่กัดแทะเล็บ ตัดเล็บมือเล็บเท้าให้สั้นและไม่ตัดเล็บจนลึกถึงเนื้อ เพราะจะทำให้เกิดการอักเสบติดเชื้อโรคได้
การหายใจที่ถูกวิธี การหายใจ เป็นการสูดอากาศบริสุทธิ์เข้าร่างกาย ทำให้เรารู้สึกสดชื่นกระปรี่กระเปร่า การหายใจที่ถูกวิธีต้องหายใจทางจมูก เพราะจมูกมีระบบในการกรองฝุ่นละอองและเชื้อโรคไม่ให้เข้าสู่ร่างกายของเรา
ข้อควรปฏิบัติ
๑. อยู่ในสถานที่ที่มีอากาศบริสุทธิ์ และหายใจทางจมูก
๒. หลีกเลี่ยงการอยู่ในที่ที่มีฝุ่นละออง และควรใช้ผ้าปิดจมูกและปาก
การปฐมพยาบาลบาดแผลขนาดเล็ก
การปฐมพยาบาล คือ การให้ความช่วยเหลือเบื้องต้นแก่ผู้ได้รับบาดเจ็บก่อนที่จะนำส่งโรงพยาบาล
๑) การปฐมพยาบาลบาดแผลถลอก
๑. เอาเศษดินที่ติดอยู่ในแผลออก แล้วล้างแผลด้วยน้ำสุก และน้ำสบู่
๒. เช็ดรอบๆ แผลด้วยแอลกอฮอล์ แล้วทาแผลด้วยทิงเจอร์ใส่แผลสด
๒) การปฐมพยาบาลบาดแผลถูกของมีคมบาด
๑. ใช้สำลีเช็ดเลือด และกดห้ามเลือด
๒. ใช้แอลกอฮอล์เช็ดทำความสะอาดรอบๆ แผล
๓. ใช้สำลีชุบทิงเจอร์ใส่แผลสดทารอบๆ แผล
๔. ใช้ผ้าพันแผล หรือพลาสเตอร์ปิดแผล
๓) การปฐมพยาบาลเมื่อถูกแมงกัดต่อย
๑. ใช้ลูกกุญแจที่มีรูกดตรงจุดที่ถูกต่อย แล้วใช้ที่หนีบคีบเอาเหล็กในออก
๒. กดหรือบีบบาดแผลไล่น้ำพิษออก
๓. ใช้สำลีชุมแอมโมเนียทาบริเวณแผล
๔. สังเกตดูอาการ ถ้าไม่ดีขึ้นรีบพาไปพบแพทย์
การขอความช่วยเหลือเมื่อเกิดอุบัติเหตุ อุบัติเหตุ คือ เหตุการณ์หรืออันตรายที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดคิดมาก่อน การปฐมพยาบาลเบื้องต้นสามารถช่วยผู้บาดเจ็บได้ในระดับหนึ่ง แต่ถ้าบาดแผลมีขนาดใหญ่มากต้องรีบขอความช่วยเหลือจากผู้ใหญ่ ดังนี้
๑. ไปขอความช่วยเหลือจากผู้ใหญ่ที่อยู่ใกล้ที่สุด
๒. ตั้งสติให้ดี แล้วบอกผู้ใหญ่ว่า เกิดอะไรขึ้น ที่ไหน อย่างไร ผู้บาดเจ็บมีอาการอย่างไร
๓. ถ้าไม่สามารถขอความช่วยเหลือด้วยตนเองได้ ต้องให้เพื่อนหรือผู้ที่พบเห็นรีบไปแจ้งให้ผู้ใหญ่ทราบ
การนอนหลับ
การนอนหลับเป็นการพักผ่อนที่ดีที่สุด เราควรนอนหลับอย่างน้อยวันละ ๘-๑๐ ชั่วโมง เพราะขณะที่เรานอนหลับร่างกายจะซ่อมแซมส่วนต่างๆที่สึกหลอซึ่งจะช่วยให้เรามีสุขภาพร่างกายแข้งแรง และจิตใจแจ่มใสเบิกบาน
วิธีปฏิบัติตนเพื่อให้นอนหลับสบาย มีดังนี้
๑. นอนในที่ที่มีอากาศถ่ายเทได้สะดวก ไม่มีกลิ่นและเสียงรบกวน
๒. นอนกางมุ้ง หรือมองในห้องที่มีมุ้งลวด เพื่อป้องกันยุงกัด
๓. นอนในท่าที่สบาย คือ นอนหงาย หรือนอนตะแคง ไม่ควรนอนคว่ำ
๔. ก่อนเข้านอนควรดื่มนมอุ่นๆ หรือน้ำสะอาด ๑ แก้ว
๕. อาบน้ำ แปรงฟัน และสวมใส่เสื้อผ้าที่สบายก่อนเข้านอน
๖. หมั่นดูแลทำความสะอาดเครื่องนอนอยู่เสมอ โดยปฏิบัติดังนี้
- ผ้าปูที่นอน ปลอกหมอน ซักสัปดาห์ละ ๑ ครั้ง
- ผ้าคลุมเตียง ผ้าห่ม มุ้ง ซักอย่างน้อยเดือนละครั้ง
- หมอน ที่นอน ผึ่งแดดอย่างน้อยเดือนละ ๒ ครั้ง
การปฐมพยาบาลเมื่อมีเลือดกำเดาออก
เลือดกำเดาออก อาจเกิดจากการถูกชกต่อย หกล้ม ใช้นิ้วแคะจมูก แล้วทำให้เส้นเลือดฝอยของเยื่อบุจมูกฉีกขาด
ถ้าลูกเสือมีเลือดกำเดาไหล หรือพบกับผู้ที่เลือดกำเดาไหล ควรรีบให้การปฐมพยาบาลอย่างถูกวิธีแล้วรีบแจ้งให้ผู้ใหญ่ทราบทันที
วิธีการปฐมพยาบาล
๑. นั่งนิ่งๆ ก้มหน้าลงเล็กน้อย บีบจมูกนาน ๑๐ นาที
๒. ใช้ผ้าชุบน้ำเย็น หรือน้ำแข็งวางบนหน้าผาก สันจมูก หรือใต้ขากรรไกร
๓. ถ้าเลือดกำเดายังไม่หยุดไหล ให้รีบไปพบแพทย์
การขอความช่วยเหลือ เมื่อเกิดอุบัติเหตุ
อุบัติเหตุ เป็นเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นโดยไม่คาดหมาย เมื่อเกิดอุบัติเหตุขึ้น เราควรเข้าไปช่วยเหลือ หรือรีบขอความช่วยเหลือจากเจ้าหน้าที่หรือผู้ใหญ่เป็นอันดับแรก โดยปฏิบัติ ดังนี้
๑. ระงับอารมณ์ตื่นเต้นตกใจให้ดีก่อน
๒. เล่าเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นด้วยคำที่สุภาพ ชัดเจน
๓. บอกสถานที่ที่เกิดเหตุ และอาการของผู้ป่วย
๔. บอกสิ่งที่ต้องการขอความช่วยเหลือ
ตัวอย่างคำพูดขอความช่วยเหลือ
ครูค่ะ วีระตกต้นไม้ขาหักที่หลังโรงเรียนค่ะ หนูว่าอาจารย์ต้องใช้เปลหามเขาไปส่งที่โรงพยาบาล ครูรีบไปดูเขาก่อนเถอะค่ะ
ครูคับ วิชัยเหยียบตะปูที่หลังแปลงเกษตรครับ ผมว่าแผลคงลึกมากเพราะเลือดไหลไม่หยุดเลย ต้องรีบห้ามเลือดก่อน ครูคงต้องเอาอุปกรณ์ปฐมพยาบาลไปด้วย รีบไปดูเขาเถอะครับ
การปฐมพยาบาล เมื่อถูกแมลงกัดต่อย
แมลงที่อาจทำอันตรายเรานั้นมีอยู่ด้วยกันหลายชนิด ได้แก่
- แมงป่อง - ตะขาบ - ต่อ - ผึ้ง
ผู้ที่ถูกแมลงเหล่านี้กัดหรือต่อยจะมีอาการเจ็บปวด บวม และคันบริเวณที่ถูกกัดหรือต่อย บางคนถ้าพิษมากอาจมีไข้สูง อาเจียน และหมดสติไป
เมื่อพบเห็นคนถูกแมลงเหล่านี้กัดหรือต่อยเราต้องมีสติ ไม่ตื่นเต้นตกใจเกินไป แล้วรีบเข้าไปช่วยปฐมพยาบาลทันที
วิธีปฐมพยาบาลเมื่อถูกผึ้ง หรือต่อต่อย
๑. ใช้กุญแจที่มีรู กดลงไปบริเวณที่ถูกต่อย เหล็กในจะโผล่ขึ้นมา แล้วคีบออก
๒. ใช้สำลีชุบแอมโมเนียบริเวณแผล ถ้ามีเลือดออกให้ใช้ทิงเจอร์ไอโอดีนเช็ดแผล
๓. ใช้น้ำแข็งประคบบริเวณบาดแผล หรืออาจใช้ยาแก้ปวดระงับอาการปวด
๔. ถ้าอาการรุนแรง ควรรีบส่งแพทย์ทันที
วิธีปฐมพยาบาลเมื่อถูกแมงป่องต่อย หรือตะขาบกัด๑. ใช้สายยาง หรือเชือกรัดเหนือบริเวณบาดแผล เพื่อป้องกันไม่ให้พิษวิ่งเข้าสู่หัวใจ
๒. บีบบริเวณรอบบาดแผล เพื่อไล่น้ำพิษออกมา แล้วใช้สำลีชุบแอมโมเนียทาบริเวณบาดแผล
๓. ใช้น้ำแข็งประคบบริเวณบาดแผล หรืออาจใช้ยาแก้ปวดระงับอาการปวด
๔. ถ้าอาการรุนแรง ควรรีบส่งแพทย์ทันที
การปฐมพยาบาล เมื่อถูกไฟไหม้หรือน้ำร้อนลวก
ไฟไหม้ หรือน้ำร้อนลวก เป็นอุบัติเหตุที่มักเกิดขึ้นบ่อย เราจึงควรระมัดระวัง เพื่อไม่ให้เกิดอุบัติเหตุนี้ขึ้น
ผู้ที่ถูกไฟไหม้ หรือน้ำร้อนลวกจะมีอาการ ดังนี้
๑. มีบาดแผลเป็นรอยไหม้เกรียม หรือมีหนังและเนื้อพอง
๒. มีอาการปวดแสบปวดร้อนบริเวณบาดแผล
๓. ผู้ที่มีบาดแผลเป็นบริเวณกว้าง และบาดแผลเกิดอาการอักเสบ อาจมีอาการช็อก ทำให้หมดสติ
วิธีปฐมพยาบาลเมื่อถูกไฟไหม้ หรือน้ำร้อนลวก๑. ใช้น้ำยาล้างแผล เช่น ด่างทับทิมล้างแผลให้สะอาด
๒. ทายาแก้ไฟไหม้หรือน้ำร้อนลวกให้ทั่วบาดแผล
๓. ปิดบาดแผลด้วยผ้ากอซเพื่อป้องกันฝุ่นละออง
๔. ติดพลาสเตอร์ทับให้เรียบร้อย
อย่าใช้ยาสีฟันทาแผล เพราะอาจอักเสบมากขึ้นและแผลจะหายช้าฆ
การจัดทำถุงใส่อุปกรณ์ปัจจุบันพยาบาล
อุปกรณ์ ๑. เข็ม ด้าย ๒. ผ้า ๒ ผืน ๓. กรรไกร ๔. เชือก
วิธีทำ
๑. ตัดผ้าเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า ๒ ผืน ขนาด ๓๐x๒๐ ซม. นำมาวางประกบกัน แล้วเย็บริมให้ติดกัน ๓ ด้าน เว้นขอบด้านบนมุมซ้ายไว้ ๔ ซม.
๒. พับผ้าด้านบนลงมา ๑ ซม.
๓. พับทบลงมาอีก ๓ ซม.
๔. เย็บตามรอยประ
๕. พลิกกลับถุงผ้าเอาด้านในออกมา
๖. สอดเชือกแล้วผูกให้แน่น
